Van kosterij naar de klas
Het lange pad naar Zeerijp’s eerste officiële school

De dorpsschool van Zeerijp. Wie denkt dat het allemaal in 1868 begon, heeft het mis! Nee, al lang daarvoor werd de jeugd van het dorp opgeleid, zij het in wat wij vandaag de dag als vrij onorthodoxe plekken zouden beschouwen. Denk niet aan een prachtig schoolgebouw, maar aan... de kosterij! Of toch niet? Het verhaal van Zeerijp’s eerste school hangt van mysterie en overlevering aan elkaar, en het enige wat écht zeker lijkt, is dat niets zeker is.

Het begon allemaal ergens tussen de 15e en 16e eeuw toen deurwaarder Egbert van Vledderen naar Zeerijp werd gestuurd om de plaatselijke, nogal eigenzinnige, roomse kosters en schoolmeesters vriendelijk doch dringend te verzoeken hun biezen te pakken. In die tijd was het gebruikelijk dat de dorpsjeugd les kreeg in de kosterij, een gebouwtje naast de kerk. Maar er zijn verhalen die zeggen dat het onderwijs plaatsvond in een aanbouw aan de westkant van de kerk. Klinkt spannend, maar de echte feiten lijken anders te liggen.

In de 18e eeuw, bijvoorbeeld, weten we dankzij het kerkelijke uitgavenboek dat de kosterij flink moest worden opgeknapt. In 1639 werden er lange stroken stro aangeschaft om het dak te repareren, en in 1698 groef men zelfs een sloot rondom het erf. Maar pas halverwege de 18e eeuw krijgen we wat meer duidelijkheid over de werkelijke situatie van de school.

Bonno Römelingh, schoolmeester te Zeerijp van 1730 tot 1762, diende een verzoek in om de schoorsteenbelasting op zijn huis te verlagen. Waarom? Hij vond het belachelijk dat hij voor drie haarden moest betalen, terwijl de derde haard hoorde bij de school, en die was vrijgesteld van belasting. Het lijkt erop dat Römelingh school hield in een aanbouw van zijn eigen woning, de kosterij dus, en niet in de kerk. Zijn opvolger, Fokko Theodoricus Wildeman, stond vervolgens een indrukwekkende 50 jaar voor de klas, tot zijn dood in 1815. Zijn grafsteen ligt nog altijd in de kerk, onder het orgel.

En dan komen we bij 1868. De vroede vaderen van ’t Zandt besloten dat het tijd was voor een heuse, moderne school. Voor een schamele 400 gulden kocht men grond van de Hervormde Kerk, en zo werd de eerste officiële school van Zeerijp aan de Kampweg een feit. Het oude schooltje, onderdeel van de kosterij, had zijn beste tijd wel gehad, en de nieuwe school markeerde het einde van een eeuwenlange, soms wat vage geschiedenis van onderwijs in Zeerijp.

Dus, wat kunnen we leren van het onderwijs in Zeerijp vóór 1868? Dat het niet altijd helder is wat precies waar is. Maar wat we wél weten, is dat meesters zoals Bonno Römelingh en Fokko Wildeman onvermoeibaar hun kennis doorgaven aan de kinderen van het dorp, of dat nu in een aanbouw van de kosterij of ergens anders was.